Staw skroniowo-żuchwowy

Staw skroniowo-żuchwowy

Staw skroniowo-żuchwowy (TMJ) to jedno z najbardziej skomplikowanych stawów w ludzkim ciele. Jest symetrycznym, parzystym stawem łączącym żuchwę z czaszką, poruszającym się równocześnie po obu stronach. Ważną rolę odgrywa krążek stawowy, który oddziela powierzchnie stawowe, dzieląc staw na dwa piętra.

Staw skroniowo-żuchwowy składa się z dołu stawowego (w kości skroniowej) oraz głowy żuchwy (wyrostka kłykciowego – na kości żuchwowej), torebki stawowej, krążka stawowego i więzadeł stabilizujących jego pracę. Wokół stawu znajdują się mięśnie żucia, umożliwiające ruchy żuchwy. Najważniejsze z nich — mięsień żwacz, mięsień skroniowy oraz mięsień skrzydłowy boczny — współpracują ze stawem podczas otwierania i zamykania ust oraz żucia.

Prawidłowe funkcjonowanie stawu skroniowo-żuchwowego jest kluczowe dla żucia, mówienia i innych czynności związanych z jamą ustną.

Objawy akustyczne w stawie skroniowo-żuchwowym (trzaski)

Przemieszczenie krążka stawowego — krążek zachowuje swoje położenie centralnie na głowie żuchwy dzięki odpowiedniej budowie oraz ciśnieniu wewnątrzstawowemu. Prawidłowe ułożenie stabilizują mięsień skrzydłowy boczny i więzadła stawowe. Czynność mięśnia kontrolowana jest przez ośrodkowy układ nerwowy. Brak równowagi nerwowo-mięśniowej, często wynikający ze stresu, może prowadzić do czynnościowego przemieszczenia krążka, którego objawem są trzaski w stawie.

Innymi przyczynami przemieszczenia krążka w stawie skroniowo-żuchwowym mogą być:

• żucie pokarmów po jednej stronie,
• braki zębów w odcinku bocznym i niezbalansowane żucie,
• zgryz głęboki,
• urazy — w tym komunikacyjne urazy szyi typu „smagnięcia biczem” (whiplash).

Dalsze, niezrównoważone działanie mięśnia skrzydłowego bocznego na krążek stawowy może doprowadzić do jego przemieszczenia z zablokowaniem. Wówczas nie słychać już trzasków — krążek przemieścił się przed głowę żuchwy, powodując blokadę i ograniczenie rozwarcia ust.

Leczenie przemieszczenia krążka stawowego

Terapia zależy od etapu rozwoju schorzenia, na którym pacjent zgłosi się do leczenia. Jeśli trzaskom nie towarzyszą dolegliwości bólowe ani zaburzenia ruchomości żuchwy, wystarczają profilaktyka, samokontrola i ćwiczenia.

W cięższych przypadkach konieczne jest zastosowanie szyn repozycyjnych (akrylowych nakładek na zęby zakładanych na noc), a także terapii manualnej lub fizykoterapii.

Okres terapii jest indywidualny, zależny od rodzaju patologii oraz zdolności adaptacyjnych pacjenta i może trwać nawet latami.