Zaburzenia narządu żucia

Zaburzenia czynnościowe narządu żucia

Od kilkunastu lat w naszym kraju obserwuje się wzrost wykrytych przypadków chorych z bólowym zespołem dysfunkcji narządu żucia objawiającym się nie tylko bólami twarzy, ale również bólami głowy oraz przewlekłymi dolegliwościami w obrębie mięśni szyi, karku, pasa barkowego, kończyn i kręgosłupa oraz narządu wzroku i słuchu.

W odpowiedzi na to nastąpił gwałtowny rozwój wiedzy o układzie ruchowym narządu żucia, co było przyczyną do wyodrębnienie się nowej dziedziny stomatologii – nauki o układzie ruchowym narządu żucia. Wykazano, iż zarówno u młodych osób, jak i u dorosłych występują równie zaawansowane zaburzenia w stawach skroniowo-żuchwowych.

Wzrasta świadomość lekarzy innych specjalności i pacjentów, że stomatolog jest lekarzem, który może zapobiegać i leczyć dolegliwości ze strony stawów skroniowo-żuchwowych oraz bóle pochodzenia mięśniowego w obrębie głowy i szyi. Niektórzy naukowcy szeregują dysfunkcje narządu żucia, a w tym schorzenia stawów skroniowo-żuchwowych, jako drugą po próchnicy chorobę stomatologiczną.

Rosnąca ilość bodźców oraz narastający stres cywilizacyjny ma ogromny wpływ na nasilenie objawów zaburzeń czynnościowych narządu żucia u pacjentów. Obserwuje się wzrost liczby pacjentów z bólami głowy spowodowanymi parafunkcjami, wielu z nich to osoby bardzo młode. W obecnych czasach powinniśmy zająć się szczególnie profilaktyką.

Dzięki badaniu czynnościowemu narządu żucia możemy wykryć we wczesnym okresie parafunkcje i dysfunkcje w tzw. fazie przedklinicznej. Najczęściej spotykaną parafunkcją zwarciową jest bruksizm, który ma najbardziej destrukcyjny wpływ na wszystkie elementy układu stomatognatycznego. To bruksizm i jego powikłania są przyczyną większości napięciowych bólów głowy, recesji dziąseł, ubytków klinowych, przemieszczeń krążka w stawach skroniowo-żuchwowych, bólów mięśniowych (mięśni układu ruchowego narządu żucia, podpotylicznych i obręczy barkowej), oraz często niepowodzeń w leczeniu stomatologicznym.

Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka i leczenie bruksizmu.

Główną rolę w etiologii bólów twarzy i głowy związanych z dysfunkcją narządu żucia odgrywa stres, zwłaszcza cywilizacyjny, czego wynikiem są parafunkcje zwarciowe (zgrzytanie i zaciskanie zębów). Obserwuje się wzrost liczby chorych z tymi bólami.

Innymi przyczynami bólów w obrębie głowy i twarzy oraz zaburzeń w obrębie układu ruchowego narządu żucia może być stres mięśniowy oraz błędy jatrogenne powstałe podczas leczenia stomatologicznego.

Leczenie pacjentów polega przede wszystkim na:

• uświadamianiu i edukacji,
• zastosowaniu szyn zgryzowych (szyna relaksacyjna),
• fizjoterapii (masaże, ćwiczenia mięśniowe, laseroterapia),
• przywróceniu prawidłowych stosunków zwarciowych.

Diagnostyka zaburzeń czynnościowych narządu żucia niejednokrotnie nastręcza wiele trudności ze względu na okolicę, na której manifestują się objawy oraz ich mnogość i różnorodność. Dlatego niekiedy konieczna jest współpraca lekarzy kilku specjalności (stomatolog, fizjoterapeuta, neurolog, laryngolog).

W wielu przypadkach brak prawidłowego rozpoznania doprowadza do bezskutecznego leczenia prowadzonego nawet przez kilka lat. Zauważalne przez pacjenta objawy występują najczęściej po nałożeniu się kilku czynników predysponujących do powstawania zaburzeń czynnościowych. W związku z tym że należy eliminować wszystkie czynniki ryzyka, najlepsze wyniki w leczeniu uzyskuje się poprzez podejście multidyscyplinarne, czyli współpracę specjalistów różnych dyscyplin.

Objawy zaburzeń czynnościowych narządu żucia

Ze strony zębów:

• patologiczne starcie zębów
• dodatnie testy zwarciowe, zaciskanie i/lub zgrzytania zębami
• rozchwianie pojedyńczych zębów
• rozchwianie grupy zębów
• przemieszczenie zębów
• odsłonięcie pojedyńczych szyjek zębów lub całych grup zębów
• przerost kości zębodołu

Ze strony stawu skroniowo–żuchwowego:

• zaburzenia ruchomości głów żuchwy
• patologiczne objawy akustyczne: trzaski lub trzeszczenia
• bolesność uciskowa stawu skroniowo–żuchwowego
• zbaczanie żuchwy w czasie jej odwodzenia lub/i przywodzenia
• nadmierne wysunięcie żuchwy w czasie jej opuszczania
• zbaczanie przy wysuwaniu
• niejednakowy zakres ruchów bocznych żuchwy
• nadmierne ruchy żuchwy
• ograniczone ruchy żuchwy

Ze strony mięśni:

• zmęczenie i poranna sztywność mięśni
• bóle mięśni szyi, karku, pasa barkowego
• zwiększone napięcie mięśni
• bolesność uciskowa, dotykowa mięśni
• przerost mięśni (twarz kwadratowa przy przeroście żuchwy)
• promieniowanie bólu z przeciążonych mięśni (ból mięśniowo – powięziowy)
• ból głowy z napięcia mięśni narządu żucia (ból głowy typu napięciowego)

Inne objawy kliniczne:

• drętwienie, mrowienie zębów i wyrostków, ubytki przyszyjkowe, złamanie korzeni żywych zębów
• objawy o charakterze otolaryngologicznym: pieczenie gardła, krtani, ból ucha, szumy w uszach, zawroty głowy
• objawy oczne np. ucisk, uczucie wysadzania gałki ocznej, ból oka
• objawy bólowe o charakterze neuralgii nerwu V
• bół głowy